Fascinatie

 

Op gespannen voet…

Het heeft de stad Brisbane, Australië, niet aan moed ontbroken toen zij opdracht gaven een spectaculaire brug te ontwerpen over de Brisbaneriver. De Kurilpa voetgangers- en fietsbrug (470 meter lang met een overspanning van 120 meter), is uniek in z’n soort. Architect Michael Rayner: “Uitgangspunt bij het ontwerp van de brug is het tensegrity principe: een combinatie van trek- en drukkrachten, waarbij staalkabels en stalen buizen elkaar slechts aan de uiteinden ontmoeten.”

Wanneer kabels en staven elkaar op die manier in evenwicht houden, neemt de expressie van de ‘bestaansmogelijkheid’ toe. Immers staalkabels kunnen niet uit zichzelf ‘strak’ staan en drukstaven kunnen niet zomaar vrij in de ruimte zweven. Dat het hier wel lijkt te gebeuren behoort tot het ‘DNA’ van deze brug en is een prachtige verworvenheid. 

Een dilemma: in een zuivere tensegrity-constructie is iedere kabel of buis voor 100 procent verantwoordelijk voor de bestaansmogelijkheid van het geheel. Dat lijkt voor een brug een hachelijke eigenschap: één staalkabel doorknippen en hij valt letterlijk in het water. Daarom zijn er veel meer kabels gebruikt dan strikt nodig was om het zo typerende tensegrity-beeld te bereiken. Deze extra 'kabelnetten' zijn een voorwaarde om voldoende voorspanning in alle richtingen te creëren.

Echter, een zuivere tensegrity-constructie is absoluut compromisloos. Maar om redenen van veiligheid en praktisch gebruik waren bij dit type constructie dan ook extra ingrepen noodzakelijk. De ontwerper is hier vrij mee omgegaan. Hij heeft zich niet in een keurslijf van de symmetriewetten laten drukken en zo is een speelse chaos van kabels en buizen ontstaan. De Kurilpabrug zet de eeuwenoude strijd over de verhouding tussen vorm en functie weer volledig op scherp: alle lof voor Arup die deze discussie mee is durven aangaan.

Onno van Dokkum heeft veel bijgedragen aan kennis en inzichten over tensegrity. Hij is kunstenaar en ontwerper.